Transgenderzorg voor jongeren

Je hebt samen met je ouders en/of verzorgers een afspraak bij het Transgenderteam in het ZMC. Dit team bestaat uit de GGZ partner Youz of Check-In Genderzorg en twee kinderartsen met ruime kinder-endocrinologische ervaring van het Zaans Medisch Centrum. Wij werken nauw samen met het Genderteam van het Amsterdam UMC.  Samen met jouw psychologische behandelaar heb je besloten dat je in aanmerking wil komen voor puberteitsremmers en eventuele verdere geslachtsbevestigende behandeling en ben je verwezen naar de Transgenderzorg in het ZMC. Voorlopig kan alleen de behandelaar van Youz of Check-In Genderzorg jou verwijzen naar de kinderarts van Transgenderzorg ZMC. Het is dus niet mogelijk om via de huisarts te worden verwezen naar het ZMC. Voor het traject bij Youz of Check-In Genderzorg (psychologische begeleiding en indicatiestelling) verwijzen we naar de website van Youz of de website van Check-In Genderzorg.

Behandelfase in het Transgendercentrum ZMC

Op deze pagina zie je hoe onze zorg eruitziet en wat je van ons mag verwachten. De volgorde van de informatie is een houvast, maar is niet voor iedereen hetzelfde. Ons uitgangspunt is dat we vooral kijken naar wie jij bent en wat jij nodig hebt op welk moment. Daar stemmen we onze zorg op af.

De behandeling ziet er in grote lijnen als volgt uit: 

• Eerste fase: puberteitsremmers of hormonen met omkeerbaar effect
  In de eerste fase start je met hormonen die de puberteitsontwikkeling van je lichaam remmen. Zo heb je de kans om nog eens rustig over een geslachtsaanpassing na te denken. Je begint dus nog niet met de aanpassing zelf. Als je wilt, kun je nog stoppen met de puberteitsremmers. Je puberteitsontwikkeling gaat dan gewoon verder.. De effecten hiervan zijn omkeerbaar. 
• Tweede fase: geslachtsbevestigende hormonen met onomkeerbaar effect
  Als de eerste fase goed verloopt, schrijft de kinderarts vrouwelijke of mannelijke hormonen voor. Deze hormonen, ook wel cross-seks of geslachtsbevestigende hormonen genoemd, zorgen ervoor dat je de lichamelijke kenmerken van een vrouw of man krijgt. Voordat je start met geslachtsbevestigende hormonen is er opnieuw multidisciplinair overleg met jou, je ouders en/of verzorgers, de psychologische behandelaar van Youz of Check-In Genderzorg de kinderpsychiater en de kinderarts.

Sociale rolwisseling of transitie: je gedragen zoals je je voelt

• Eerste fase hormoonbehandeling: je hoeft nog niet te leven als het andere geslacht
  Als je start met puberteit remmende hormonen, betekent dit niet dat je al helemaal moet leven als meisje (als je als jongen bent geboren) of als jongen (als je als meisje bent geboren). Deze periode is juist bedoeld om na te denken of de transitie de juiste stap voor jou is. Wil je eerder met de rolwisseling beginnen? Bespreek dan met je psycholoog de voor- en nadelen hiervan. 
• Tweede fase hormoonbehandeling: een sociale rolwisseling is verplicht
  Start je met geslachtsbepalende hormonen – meestal na je 16e jaar – dan is een sociale rolwisseling wel verplicht. Dan ziet de buitenwereld namelijk dat je als meisje vermannelijkt en als jongen vervrouwelijkt. 
• Derde fase: Geslachtsbevestigende operaties
  Zijn de hormoonbehandelingen en de sociale rolwisseling goed verlopen? Dan kun je in overleg met de psycholoog en de kinderarts besluiten om tot geslachtsbevestigende operaties over te gaan. Dit is een ingrijpende stap: de operaties zijn meestal onomkeerbaar. 

Puberteitsremmers

Tijdens het eerste consult kijkt de kinderarts kijkt of er mogelijk medische bezwaren voor het starten met de puberteitsremmers. Je wordt lichamelijk onderzocht, waarbij ook wordt gekeken hoe ver je al in de puberteit bent. Het is belangrijk dat je gezond leeft, voldoende zuivelproducten gebruikt, een goed gewicht hebt en voldoende beweegt.

Ook wordt er voor of na het bezoek aan de kinderarts aanvullend onderzoek verricht. Dit houdt in dat er bloedonderzoek wordt gedaan. Ook word je botleeftijd bepaald met een röntgenfoto van jouw linkerhand en we doen een botdichtheidsmeting (dexa scan).

Als er geen medische bezwaren zijn, vragen we jou en je ouders en/of verzorgers om het formulier ‘Informed consent puberteitsremmers’ (toestemmingsformulier) te tekenen. Met jullie handtekening bevestig je dat je het eens bent met de start van de behandeling en dat je hebt begrepen wat de behandeling inhoudt. 

Hierna plannen we een digitaal overleg in met jou, je ouders en/of verzorgers, de behandelaar van Youz of Check-In Genderzorg en de kinderarts. Met elkaar besluiten we of en wanneer de behandeling met puberteitsremming kan starten. En hoe jouw individuele behandelplan eruit zal gaan zien. 

Te ver in de puberteit voor puberteitsremmers?

Bij transjongens kan het voorkomen dat je al zover in de puberteit bent dat puberteitsremmers niet meer heel zinvol zijn. Het kan dan dat we gezamenlijk besluiten dat we niet gaan starten met remmers. We zoeken dan naar een goed alternatief voor het stoppen van de menstruatie. Na afloop van het consult maken we samen met Youz of Check-In Genderzorg een individueel vervolgplan voor jou.

Dit betekent vaak dat we gaan toewerken naar de tweede fase van de hormoonbehandeling (geslachtsbevestigende hormonen). Houd er rekening mee dat je hiervoor minimaal 16 jaar moet te zijn, en het toewerken naar zo een volgende fase minimaal een half jaar kan duren. In die tijd zien we je elke 3 maanden terug in het ZMC. 

Hormoonbehandeling en vruchtbaarheid

De start van de hormoonbehandeling (puberteitsremmers bij transmeisjes en geslachtsbevestigende hormonen bij transjongens) heeft invloed op jouw vruchtbaarheid. Met de gynaecoloog (transjongens) of uroloog/androloog (transmeisjes) van het Amsterdam UMC kun je de mogelijkheden bespreken om op latere leeftijd toch kinderen te krijgen. Als het nodig is, verwijzen we je hiervoor door naar het Kennis- en zorgcentrum genderdysforie in het Amsterdam UMC. 

Geslachtsbevestigende hormonen

Tijdens de eerste fase word je door zowel de kinderarts als Youz of Check-In Genderzorg voorbereid op de tweede fase: de geslachtsbevestigende hormonen. Bij deze fase is het belangrijk dat je aan verschillende voorwaarden voldoet. Je moet bijvoorbeeld goed voorgelicht zijn over vruchtbaarheid in het Amsterdam UMC. Ook wordt er weer aanvullend onderzoek verricht (bloedonderzoek, röntgenfoto van jouw linkerhand en we doen een botdichtheidsmeting). 

Als er geen medische bezwaren zijn, vragen we jou en je ouders en/of verzorgers om het formulier ‘Informed consent geslachtsbevestigende’ (toestemmingsformulier) te tekenen. Met jullie handtekening bevestig je dat je het eens bent met de start van de behandeling en dat je hebt begrepen wat de behandeling inhoudt. Vervolgens plannen we weer een digitaal overleg in met jou, je ouders en/of verzorgers, de behandelaar van Youz of Check-In Genderzorg en de kinderarts. Met elkaar besluiten we of en wanneer, en in welke dosering je kunt starten met de genderbevestigende hormonen. Hierbij houden we rekening met verschillende factoren zoals de restgroei.  

Geslachtsbevestigende operaties

Voor het verwijderen van de borsten (mastectomie) moet je minimaal 16 jaar oud zijn en al een jaar geslachtsbevestigende hormonen gebruiken. Voor de andere operaties moet je minimaal 18 jaar oud zijn. De kinderarts of, als je ouder dan 18 jaar bent, de internist verwijst je naar de chirurg voor een geslachtsbevestigende operatie. We streven naar samenwerking met verschillende partners (chirurgische centra) waar geslachtsbevestigende operaties worden uitgevoerd. Hierbij houden we uiteraard rekening met jouw wensen.

Nazorg voor transgenders

Vanaf de leeftijd van 17 jaar wordt toegewerkt naar overname van de behandeling van kindergeneeskunde naar interne geneeskunde. 

Meer informatie

Voor meer informatie verwijzen we je naar de patiëntenfolders. Je vindt deze aan de rechterkant van deze pagina. Er is ook veel informatie te vinden op de website van onze netwerkpartner kennis- en zorgcentrum Genderdysforie.